Werklandbeginsel
Werknemers uit een EU-land die in een andere lidstaat werken dan waar zij wonen, vallen onder het sociale zekerheidsstelsel van het werkland. Het maakt dan niet uit of de werkgever daar ook gevestigd is. Dit zogeheten werklandbeginsel is het uitgangspunt van de EU-verordening sociale zekerheid 883/ 2004. Er zijn wel uitzonderingen voor specifieke situaties, bijvoorbeeld voor werknemers die in 2 of meer landen werken en bij internationale detachering.
Werknemers die in 2 of meer landen werken
Voor werknemers die in 2 of meer landen werken, gelden de volgende regels.
- Werknemers die voor 1 werkgever werken en een aanzienlijk deel van de werkzaamheden in hun woonland verrichten, vallen onder het sociale zekerheidsstelsel van hun woonland.
- Werknemers die voor 1 werkgever werken en niet of weinig in hun woonland werken, zijn verzekerd in het land waarin de werkgever is gevestigd.
- Werknemers die voor 2 werkgevers in 2 verschillende landen werken maar niet op basis van detachering, zijn verzekerd in het land van hun woonplaats.
Internationale detachering
Bij internationale detachering is in principe de wetgeving van het uitzendende land van toepassing, behalve bij:
- werknemers die voor dezelfde werkgever in 2 landen werken en een aanzienlijk deel van de werkzaamheden in hun woonland uitvoeren. Zij vallen onder de wetgeving van hun woonland;
- werknemers die voor 2 werkgevers in 2 verschillende lidstaten werken. Zij zijn verzekerd in hun woonland.
Grensarbeiders
Grensarbeiders zijn werknemers of zelfstandigen die in een andere lidstaat van de EU of Europese Economische Ruimte werken dan waar ze wonen. Onder ‘wonen’ wordt hier verstaan het land waarnaar grensarbeiders minimaal 1 keer per week terugkeren. Nederlanders die in Nederland wonen en in Duitsland of België werken, vallen meestal onder het sociale zekerheidsstelsel van Duitsland of België. Zij kunnen mogelijk wel aanspraak maken op (aanvullende) uitkeringen of toeslagen, zoals de kinderbijslag en zorgtoeslag. Op de website van het Grensinfopunt, het Bureau voor Belgische Zaken en het Bureau voor Duitse Zaken, staan verschillende situaties voor grensarbeiders.
Voor 1 mei 2010 al in buitenland wonen of werken: overgangsregeling
De EU-verordening geldt niet voor mensen die al voor 1 mei 2010 in verschillende EU-landen wonen en werkten. Zij vallen tot 1 mei 2020 onder de ‘oude’ regels. Maar als hun situatie vóór 1 mei 2020 verandert, krijgen zij wel met de huidige regels te maken. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en de Sociale Verzekeringsbank (SVB) beantwoorden vragen over het oude stelsel en de overgangsregeling. De oude regels blijven ook gelden voor onderdanen uit de EER-landen (Liechtenstein, Noorwegen en IJsland) en Zwitserland en voor mensen zonder EU-nationaliteit die wonen of werken in een land van de EU, EER of Zwitserland.
Recht op bijstand voor EU-onderdanen
De EU-verordening sociale zekerheid 883/ 2004 is niet van invloed op het recht op bijstand. Het recht op bijstand hangt af van de verblijfsduur. Lidstaten zijn niet verplicht om de eerste 3 maanden van het verblijf in het betreffende land een bijstandsuitkering toe te kennen.
