1. Internationale gemeenschap pakt piraterij aan
De internationale gemeenschap ging zich in november 2007 voor het eerst actief met de bestrijding van piraterij bezighouden, vooral ter bescherming van de schepen die voor het VN i-Wereldvoedselprogramma naar Somalië voeren. Somalië kent sinds 1991 geen effectief gezag meer. Hierdoor is piraterij in die omgeving meer en meer een bedreiging voor de internationale scheepvaart geworden.
Sinds 2003 patrouilleert een internationaal vlootverband, de Combined Task Force 150 (CTF-150), rond de Hoorn van Afrika met het oog op de 'War on Terrorism'. CTF voerde na 2003 steeds vaker anti-piraterij-missies uit. De VN-Veiligheidsraad i heeft in een aantal resoluties over Somalië (1838, 1816, 1814) haar bezorgdheid geuit over de toename van piraterij. Op verzoek van de VN-secretaris-generaal startte de NAVO i de Operation Allied Provider voor verdere bescherming van Wereldvoedselprogramma-transporten.
Ook Canada, Rusland en India stuurden schepen. De Verenigde Staten waren reeds als onderdeel van CTF-150 aanwezig.
2. Betrokkenheid Europese lidstaten bij aanpak piraterij
Gezien de ernst van de situatie besloten de lidstaten i van de Europese Unie i ook actie te ondernemen. Nederland, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Frankrijk en Italië stuurden schepen ter bescherming van de konvooien in de Somalische wateren.
Sinds december 2008 patrouilleren in het kader van de EU-missie Atalanta i zes schepen met luchtondersteuning rond de Hoorn van Afrika. Aan deze eerste maritieme EU-missie dragen naast Nederland de lidstaten Frankrijk, Duitsland, Griekenland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, België, Zweden en Portugal bij. Sinds midden 2013 neemt ook Litouwen deel aan Atalanta. De EU overweegt militaire bewakingscommando's aan boord van bepaalde schepen te zetten om ze op die manier te beschermen tegen piraten. Dat is goedkoper dan een duur fregat en maakt het mogelijk om de gevechtsschepen op een betere manier in te zetten.
De missie heeft een mandaat om piraten gevangen te nemen. Berechting kan dan plaatsvinden in het land van het schip dat de piraat heeft opgepakt of, na uitlevering, in Somalië. In 2010 zijn verdragen gesloten met Kenia en de Seychellen over de berechting van gearresteerde Somalische piraten. In juli 2010 werden de eerste piraten op de Seychellen veroordeeld wegens hun daden. Duitsland pleit voor een internationaal hof voor piraterij op volle zee.
In maart 2012 besloten de ministers van Buitenlandse Zaken i om de antipiraterijmissie uit te breiden door ook de plannen van de piraten met gerichte acties op de kust te verstoren. In mei 2012 gebeurde dit voor het eerst toen Europese helikopters doelen van de piraten op de kust van Somalië aanvielen. Begin juli 2012 werd besloten tot een extra missie, Nestor, die staten in de regio door middel van training moet helpen zelf de piraterij in hun territoriale wateren te bestrijden. Deze missie valt onder de EU-operatie Atalanta.
3. Nederlandse betrokkenheid bij anti-piraterijmissies
Nederlandse schepen en stafofficieren zijn vanaf het begin bij de missie Atalanta betrokken. Sinds 2010 zijn Nederlandse fregatten actief en zet Nederland ook een bevoorradingschip voor de missie in. Van augustus tot december 2013 voert Nederland het bevel over de EU-antipiraterijmissie Atalanta.
De NAVO is in deze door piraten geteisterde wateren aanwezig met de operaties Ocean Shield enAllied Protector. Ook aan deze operatie doet Nederland mee met fregatten en in 2010 ook met een onderzeeboot. Van juli 2010 tot december 2012 voerde een Nederlandse officier het bevel over een snel inzetbaar vlootverband. Voortdurend vindt er afstemming plaats met de deelnemers aan de Atalanta-missie en andere niet in groepsverband opererende marineschepen van bijvoorbeeld Rusland en India.
4. Resultaat missies
De missies lijken succesvol. Zo is in de eerste periode (2009) het aantal succesvolle kapingen afgenomen: één op zes succesvolle kapingen, tegenover één op vier succesvolle kapingen over heel 2008. Hiermee wordt echter niet de oorzaak van de piraterij aangepakt: de armoede en hongersnood in de Hoorn van Afrika. Door het verstrekken van humanitaire hulp en het beter trainen van de Somalische veiligheidstroepen moet armoede langzamerhand verminderen en moet Somalië naar een stabiele overgangsregering toe. Zo wil de EU zowel de scheepvaart als de voedselvoorziening aan Somalië veilig stellen. Ook komen er extra missies bij die staten in de regio door middel van trainingen moeten helpen de piraterij in hun territoriale wateren aan te pakken.
Atalanta kostte het eerste jaar tussen de acht en negen miljoen euro. Dat lijkt een hoog bedrag maar valt in het niet bij de schade van 12,7 miljard euro als gevolg van de piraterij. De missie is recent verlengd tot maart 2015. Nederland beslist spoedig of het een bijdrage aan deze missie levert. Voor de EU-missie blijft het echter moeilijk om alle piraterij te voorkomen met 3.000 kilometer kust en 20.000-30.000 schepen die per jaar door de Golf van Aden varen. Veel reders nemen dan ook geen enkel risico en varen liever drie weken om via Kaap de Goede Hoop.
