De eerste ondernemingen hebben al besloten Westers personeel terug te trekken uit de West-Afrikaanse landen waar het ebolavirus het hardst heeft toegeslagen (Sierra Leone, Guinea en Liberia). Het veel rijkere en snel groeiende Nigeria is wel getroffen door ebola maar de omvang van de epidemie is nog beperkt zodat bedrijven daar nog actief blijven.
Shell
Shell heeft mensen in Nigeria. Er is nog geen personeel teruggetrokken maar „per dag bekijken we de situatie. Vergeet ook niet dat 95 procent van ons personeel daar van Nigeriaanse afkomst is”, aldus een woordvoerder.
Royal HaskoningDHV
Ingenieursbureau Royal HaskoningDHV heeft over de hele wereld projecten. De discussie wie naar welke plek gaat, komt vaak voorbij. De situatie voor West-Afrika is op dit moment helder, zo legt Melchior Hovestadt namens het bedrijf uit. „Er is een reisverbod van kracht bij alle niet-essentiële reizen naar Liberia, Sierra Leone en Guinea. Essentiële reizen naar deze landen kunnen alleen plaatsvinden na expliciete goedkeuring van de directeur HRM op basis van een goedkeurend advies van de medische adviseur.’’
Wat is veilig?
Wat betreft het arbeidsrecht is het uitzenden van personeel naar gevaarlijke plekken niet zo gemakkelijk, stelt arbeidsrechtdeskundige Maarten van Gelderen. „De werkgever heeft een instructierecht, kan dus beslissen welk werk moet worden verricht, inclusief de plek. Maar de werkgever dient te zorgen voor een veilige werkplek.’’
De vraag wat een ’veilige werkplek’ is, kan niet zo maar worden beantwoord. Van Gelderen: „Dit moet per geval worden ingevuld, zeker als het gaat om zoiets als het uitzenden van mensen naar gebieden zoals Irak of West-Afrika. Duidelijk is wél dat er een zeer grote inspanningsverplichting is bij de werkgever. Heeft de werkgever bijvoorbeeld goed in kaart gebracht wat de risico’s zijn? Is het personeel goed voorgelicht? Heeft de werkgever geregeld dat het personeel weg kan als er problemen ontstaan? Het is een optelsom van dit soort dingen voordat je kunt beoordelen of een werkgever zich voldoende heeft ingespannen voor de veiligheid van het personeel.’’
Heineken
Bij bierbrouwer Heineken gaat de aandacht deze dagen vooral uit naar Freetown, de hoofdstad van Sierra Leone, het land dat zwaar getroffen is door de ebola-epidemie. Het bedrijf heeft er een intern gezondheidscentrum met artsen in dienst, waar zowel het personeel als hun familie gebruik van kan maken. „We houden de situatie nauwlettend in de gaten”, laat een woordvoerster weten.
Geen vluchten
Problemen voor de bedrijven zijn ook het gebrek aan transport en het optreden van lokale overheden. Veel Westerse luchtvaartmaatschappijen vliegen niet meer op ebola-landen dus een eventuele snelle repatriëring is nauwelijks mogelijk. Ook de lokale overheid is een risico. „Als je in Nigeria zit en je krijgt toevallig een heel gewone griep, dan wordt al snel in quarantaine geplaatst in een Nigeriaans ziekenhuis. Nou, één ding weten wij zeker: in quarantaine in een Nigeriaans ziekenhuis wil je écht niet zitten,’’ zo vertelt een van de internationaal werkende bedrijven.
Groot risico werkgever
Voor werkgevers is er het risico dat personeel dat gezondheidsschade oploopt in een gevaarlijk gebied (zoals verwondingen door oorlog of door ziekte). Arbeidsrechtdeskundige Maarten van Gelderen benadrukt dat het risico groot kan zijn: „Als het mis gaat, is in veel gevallen de werkgever aansprakelijk.’’
Hij wijst op een zaak waarbij een piloot in een gevaarlijk Afrikaans land, tégen alle waarschuwingen in per taxi het hotel verliet om de stad in te gaan. De taxi kreeg een ongeluk en de piloot liep daardoor blijvend ernstig letsel op. Na lang procederen is de luchtvaartmaatschappij in het ongelijk gesteld; de onderneming moest de piloot een schadevergoeding geven ondanks de waarschuwingen. Van Gelderen: „Het geeft maar aan hoe groot de verantwoordelijkheid is van een werkgever.’’
