1. Hoe ziet het programma van de tweehonderdste Prinsjesdag eruit?
Prinsjesdag kent zoals elk jaar zijn vaste tradities, maar het jaarlijkse evenement wordt dit jaar uitgebreider gevierd dan anders omdat het de tweehonderdste editie is. Aan het ceremonieel is in die tweehonderd jaar weinig veranderd: de koning komt in een ceremoniële, feestelijke stoet naar het Binnenhof, leest daar een rede voor en keert daarna terug naar zijn paleis. Veranderingen zijn er door de jaren heen wel geweest. Zo wordt de troonrede sinds 1904 uitgesproken in de Ridderzaal. De Gouden Koets is in gebruik sinds het jaar daarvoor.
De koets vertrekt om klokslag 13.00 uur van Paleis Noordeinde. De koets komt rond 13.15 uur aan bij de Ridderzaal, waar alle leden van de Eerste en Tweede Kamer present zijn voor een verenigde vergadering van de Staten-Generaal. Koning Willem-Alexander spreekt rond 13.20 uur zijn tweede Troonrede uit, waarna rond 13.50 uur de traditionele balkonscène plaatsvindt. Vorig jaar werd Willem-Alexander op het balkon geflankeerd door koningin Máxima, prins Constantijn en prinses Laurentien. De prinsessen Amalia, Alexia en Ariane waren er niet bij, evenmin als prinses Beatrix.
Het laatste vaste bestanddeel van Prinsjesdag is het koffertje van de minister van Financiën. Jeroen Dijsselbloem biedt het koffertje, met daarin de Miljoennota, om exact 15.00 uur aan in de Tweede Kamer. Een kwartiertje later zal de Miljoenennota, met daarin de plannen van het kabinet voor volgend jaar, online beschikbaar zijn.
In Den Haag zijn al dagenlang extra festiviteiten rondom het tweehonderdste jubileum van Prinsjesdag. De stad verwacht in totaal zo’n tachtigduizend bezoekers. Het weer helpt daarbij mee: ook dinsdag wordt het mooi. Met 22 graden is het ongebruikelijk warm. Mogelijk wordt het zelfs de warmste Prinsjesdag in veertig jaar. Wel is er in de loop van de dag kans op een bui.
2. Wat kunnen we verwachten van de Troonrede?
Koning Willem-Alexander spreekt vandaag zijn tweede Troonrede uit. Vorig jaar zei de koning in zijn eerste Troonrede dat de gevolgen van de economische crisis “steeds voelbaarder” worden. Hij was echter ook positief door te stellen dat er “voorzichtige signalen” zijn dat het einde van de crisis in zicht is en dat er daardoor voor Nederland perspectief is. De koning kreeg van politici lof voor de toon en inhoud van zijn eerste Troonrede.
De verwachting is dat de koning dit jaar nog een stuk optimistischer van toon kan zijn. De werkloosheid daalt, de economie groeit weer, de koopkracht is stabiel en het begrotingstekort gaat omlaag. Op dit goede nieuws van van het economisch front zal de koning vanmiddag zeker de nadruk leggen. Toch zal de Troonrede dit jaar niet alleen maar vrolijk van toon kunnen zijn vanwege de grote internationale crises die ook Nederland raken, schreef onze politiek redacteur Mark Kranenburg gisteren in NRC Handelsblad:
Wat zullen de gevolgen zijn van een sanctieoorlog met Rusland, wat gebeurt er als Poetin de gaskraan resoluut dichtdraait, hoe zeker blijven de olieleveranties uit het Midden Oosten, wat zullen de gevolgen zijn van directe militaire confrontaties in Syrië of Irak waaraan Nederland meedoet? Het zijn zaken die niet alleen de opvolger van de per november naar Brussel vertrekkende minister Timmermans (Buitenlandse Zaken, PvdA) raken, maar het hele kabinet.
Ook interessant is de vraag of Willem-Alexander in de Troonrede wat meer de nadruk legt op zijn geloof. De voorzitter van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), Karin van den Broeke, zei onlangs in NRC dat de koning te weinig publiekelijk blijk geeft van zijn christelijke geloof en achtergrond. “Tot nu toe is God niet sterk in zijn toespraken naar voren gekomen, en dat was opvallend”, aldus Van den Broeke.
3. Wat is er al bekend over de Miljoenennota (en wat nog niet?)
Zou ‘ie dit jaar uitlekken of niet? Dat was de grote vraag. Afgelopen vrijdag werd de Miljoenennota vertrouwelijk aan de Tweede Kamer uitgedeeld, in de vorm van een beveiligde USB-stick. Voorgaande jaren lekte het gehele document regelmatig uit. Dit jaar zijn het slechts flarden, die inmiddels een aardig inzicht geven in het wat kabinet vandaag waarschijnlijk aankondigt.
Waarover we inmiddels zekerheid hebben, zijn de inkomsten- uitgavencijfers. Bronnen hebben deze vrijdag tegenover NRC bevestigd.
Ook lekte het voorwoord uit de Miljoenennota van minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën, PvdA) voortijdig uit. Hij schrijft onder andere:
Het is duidelijk dat er vooruitgang is geboekt door soms pijnlijke maatregelen. De export en bedrijfsinvesteringen nemen toe en de huizenmarkt herstelt zich. Ook de overheidsfinanciën zijn in rustiger vaarwater gekomen. Dat zijn goede ontwikkelingen, maar het is nog niet genoeg om de zorgen van mensen over werk en inkomen weg te nemen. De economie zal harder moeten groeien en de werkloosheid verder moeten dalen. Daar zet het kabinet in op 2015. De tegenwind zal dan wat zijn gaan liggen; er is nog een lange weg te gaan.
Verder gaat het kabinet naar verluidt de volgende maatregelen aankondigen (alle bedragen zijn in euro’s):
- Defensie krijgt er geld bij. In 2015 zo’n 50 miljoen, het jaar daarop 150 miljoen en in 2017 100 miljoen.
- De AIVD krijgt van het kabinet 25 miljoen ‘extra’, wat in feite betekent dat de oorspronkelijk bezuiniging niet doorgaat.
- Het Openbaar Ministerie krijgt ook extra. Volgend jaar 5 miljoen, het jaar erop 10 miljoen en vanaf 2017 20 miljoen.
- Voor de opvang van asielzoekers wordt eenmalig een bedrag van 375 miljoen uitgetrokken (door bronnen bevestigd aan NRC).
- Noodhulp krijgt er eenmalig 570 miljoen bij (door bronnen bevestigd aan NRC).
- Het kabinet investeert in een innovatiefonds. Dit jaar krijgt het 125 miljoen, volgend jaar 50 miljoen en in 2016 25 miljoen.
- De arbeidskorting gaat omhoog. Dat kost jaarlijks 500 miljoen.
- Het kabinet verlaagt het belastingtarief van de eerste schijf, dit kost jaarlijk 475 miljoen (door bronnen bevestigd aan NRC).
- Voor extra koopkrachtmaatregelen is elk jaar 160 miljoen vrijgemaakt.
- Een belastingvoordeel voor AOW’ers, de ouderenkorting, wordt geschrapt. Dat betekent een bezuiniging van 195 miljoen.
- Een oudertoeslag in box 3 wordt afgeschaft. Dat levert nog eens 190 miljoen op.
- Voor de overgang van de maatschappelijke ondersteuning (WMO) van Rijk naar gemeente wordt eenmalig 40 miljoen uitgetrokken.
- Het verlaagde btw-tarief op verbouwingen is verlengd van 1 januari 2015 tot 1 juli 2015.
- In 2015 komt 100 miljoen extra beschikbaar voor de bestrijding van schijnconstructies.
- Het kabinet stopt met het belastingvrij schenken voor het kopen van een nieuw huis.
- De basispremie en het eigen risico in zorgpolissen gaan omhoog.
De economische groei voor 2015 wordt geraamd op 1,25 procent, het tekort komt uit 1,25 procent en de werkloosheid zou volgens deze cijfers dalen met 45.000 mensen, naar 605.000 werklozen. Of er verder nog verrassingen te verwachten zijn? Politiek redacteur Philip de Witt Wijnen:
Het zou natuurlijk een grote verrassing zijn als geen van de uitgelekte cijfers blijken te kloppen. Maar die kans lijkt erg klein. Welke cijfers hoe dan ook spannend zijn, zijn de cijfers van de definitieve Macro Economische-Verkenningen (MEV) van het Centraal Plan Bureau (CPB). Veel economen hadden kritiek op het concept uit augustus, omdat er te weinig rekening was gehouden met de spanningen in de wereld (Oekraïne, handelsoorlog in Rusland, onrust in het Midden-Oosten). De vraag is of het CPB heeft geluisterd en de groeiverwachting tempert. Want dat zal weer invloed moeten hebben op de resterende plannen van het kabinet.
Een andere grote vraag is of en zo ja welke concrete plannen staatssecretaris Wiebes (Financiën, PvdA) presenteert voor het hervormen van de belastingen. De verwachtingen zijn in ieder laag.
4. Hoe en waar kan ik Prinsjesdag dit jaar volgen?
Net als vorig jaar houdt nrc.nl vandaag ook een liveblog bij met daarin alles wat er in en rond het Binnenhof gebeurt. De NOS zendt ook een groot deel van de live uit via NPO 1.
