Het is het schrikbeeld van spaarders: betalen om je spaargeld op de bank te mogen stallen. Zover is het nog niet, maar Fred van Raaij, emeritus hoogleraar economische psychologie, sluit niet uit dat het gaat gebeuren. Banken hebben hun voorwaarden vorig jaar zo aangepast dat ze die wijziging kunnen doorvoeren.
De bank die nu al het dichtst tegen een negatieve rente aan zit, is Triodos. Daar krijgen klanten helemaal geen spaarrente meer. Ook andere banken bewegen langzaam die kant op. Zo krijgen ING-klanten met een Oranje-spaarrekening tot 75.000 euro spaargeld vanaf vandaag nog maar 0,2 procent.
Groei
Waarom verlagen de banken hun rentes eigenlijk? Dat hebben we te danken aan het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB), legt Van Raaij uit. ,,Die wil de economische groei aanjagen. Dat doet de bank door de rente te verlagen op het geld dat banken bij de ECB lenen en als tegoed hebben staan. Het geld is gratis.''
Het idee is dat banken daardoor ook lagere rentes aanbieden, waardoor het voor bedrijven voordeliger wordt om geld te lenen en te investeren. Tegelijkertijd zorgt dit ervoor dat banken de spaartegoeden minder 'nodig' hebben. Van Raaij: ,,De gedachte is dat dit consumenten aanspoort om geld uit te geven."
Dat beleid is geen succes. Nederlandse consumenten zijn de afgelopen tijd niet echt veel meer gaan uitgeven. Sterker nog: volgens Van Raaij zijn Nederlandse huishoudens maar ietsje meer gaan uitgeven. ,,Veel mensen hebben het gevoel dat ze moeten sparen om hun buffer in stand te houden.''
Alternatieven
Een alternatief voor de lage rente is om in aandelen of obligaties te stappen, maar veel mensen vinden die stap veel te riskant en onzeker, stelt Van Raaij. ,,Ze nemen de lage rente op de koop toe. Of ze weten niet goed wat ze moeten doen en blijven op hun handen zitten.''
Hoe laag moet de rente worden, willen we stoppen met het oppotten van spaartegoed? Van Raaij denkt dat mensen pas bij een negatieve rente in beweging komen. ,,Dan moeten we gaan betalen om geld te sparen. Misschien kiezen mensen er dan massaal voor om geld in hun oude sok te stoppen, met alle gevaren van dien.''
