De Europese Commissie stelt voor een overeenkomst tussen sociale partners om de arbeidsvoorwaarden van zeevarenden aan boord van schepen onder EU-vlag te verbeteren, in het EU-recht te verankeren. Het voorstel zal zeevarenden in de toekomst beter beschermen tegen achterlating in buitenlandse havens en zal hun rechten op compensatie versterken bij overlijden of langdurige arbeidsongeschiktheid ten gevolge van een bedrijfsongeval, beroepsziekte of bedrijfsrisico.
Marianne Thyssen, commissaris voor Werkgelegenheid, Sociale Zaken, Vaardigheden en Arbeidsmobiliteit, zei hierover: "Vervoer over zee blijft cruciaal voor de economische ontwikkeling van Europa. Het voorstel dat we vandaag hebben aangenomen, verbetert de bescherming van zeevarenden en zal eerlijke concurrentie in de zeevervoersector in de hand werken. Betere arbeidsvoorwaarden zullen de scheepvaart ook aantrekkelijker maken voor Europese jongeren. Dit voorstel toont aan hoe de sociale partners de Commissie kunnen helpen om ervoor te zorgen dat de EU-wetgeving de beoogde doelen blijft dienen."
De scheepvaart is van nature een grensoverschrijdende sector waar verschillende nationale wetten van toepassing zijn, afhankelijk van de staat van de reder, de vlaggenstaat van het schip of de nationaliteit van de bemanning. Dat maakt het moeilijk voor zeevarenden om snel en voldoende schadeloosstelling te krijgen in geval van achterlating, letsel of overlijden. Wat de Commissie voorstelt zijn verbeteringen van het bestaande systeem.
Het voorstel biedt de zeevarenden betere bescherming wanneer zij aan hun lot worden overgelaten, ook wanneer de reder minstens twee maanden lang geen loon betaalt of de zeevarende achterlaat zonder het noodzakelijke levensonderhoud en de noodzakelijke bijstand om aan boord van het schip te werken. Dat komt niet alleen de zeevarenden ten goede, maar ook alle havenautoriteiten in de EU, aangezien er minder problematische gevallen van achterlating zullen zijn.
Het voorstel verbetert ook de mechanismen voor compensatie. Daardoor zullen vorderingen sneller en gemakkelijker worden vergoed en kunnen niet alleen lange wachttijden voor de betaling worden vermeden, maar ook de administratieve rompslomp waar zeevarenden en hun gezin vaak mee te maken krijgen bij achterlating, overlijden of langdurige arbeidsongeschiktheid ten gevolge van een arbeidsongeval of beroepsziekte.
Achtergrond
In 2010 waren naar schatting 230.000 zeevarenden actief in de zeevervoersector in de EU-lidstaten. Volgens een studie van Eurofound over de sociale dialoog in de zeevervoersector en een verslag van de Europese Commissie, is vervoer over zee essentieel voor de Europese economie: 80 % van de in de wereld verhandelde goederen worden over zee vervoerd; binnen Europa neemt de korte vaart 40 % voor zijn rekening. Zeevervoer beïnvloedt ook de levenskwaliteit van de burgers: het biedt vervoerdiensten voor zowel toeristen als bewoners van eilanden en perifere gebieden. Zo doen jaarlijks meer dan 400 miljoen passagiers de Europese havens aan.
In die context keurde de Internationale Arbeidsorganisatie in 2006 het Verdrag betreffende maritieme arbeid (MLC) goed met als doel één enkel coherent instrument te creëren dat alle actuele normen bevat die van toepassing zijn op internationale maritieme arbeid. Het verdrag voorziet in een aantal rechten en beschermingsmaatregelen voor alle zeevarenden, ongeacht hun nationaliteit of de vlag die het schip voert. Tot dusver hebben 81 landen het MLC bekrachtigd, waaronder alle EU-lidstaten behalve Oostenrijk, Slowakije en Tsjechië. De bepalingen werden opgenomen in het EU-recht door middel van Richtlijn 2009/13/EG van de Raad. Het verdrag pakt een aantal problemen aan in verband met aansprakelijkheid en compensatie voor vorderingen van de bemanning bij overlijden, letsel en achterlating. Ver van huis zijn zeevarenden echter nog steeds kwetsbaar voor mogelijke achterlating in buitenlandse havens als reders niet langer hun verantwoordelijkheid nemen. Volgens de gegevens van de IAO zijn sinds 2004 192 koopvaardijschepen achtergelaten, waarvan 21 onder EU-vlag voeren. In 2016 werden vijf koopvaardijschepen met in totaal 58 zeevarenden achtergelaten in EU-havens.
Daarom keurde de Internationale Arbeidsconferentie bepaalde wijzigingen goed tijdens haar 103e zitting op 11 juni 2014 in Genève. Alle EU-lidstaten stemden voor. Op 5 december 2016 sloten de Europese sociale partners in de zeevervoersector een overeenkomst om Richtlijn 2009/13/EG te wijzigen en die veranderingen erin op te nemen. Het voorstel van de Commissie zet de overeenkomst tussen de Associatie van reders van de Europese Gemeenschap (ECSA) en de Europese Federatie van vervoerswerknemers (ETF) nu om in EU-recht.
