Dikastocratie
Het afgelopen jaar nam de rechter een aantal veelbesproken beslissingen, bijvoorbeeld de uitspraak van de Raad van State over het Nederlandse stikstofbeleid en de (in hoger beroep teruggedraaide) beslissing van de Haagse rechtbank en gerechtshof over de inspanningsverplichting die de overheid heeft om de Nederlandse kinderen van Syriëgangers naar Nederland te halen. Ook was er veel maatschappelijke aandacht voor de klimaatzaak Urgenda waarin de rechter bepaalde dat Nederland meer moet doen tegen de uitstoot van broeikasgassen. Naar aanleiding hiervan stelde de Tweede Kamer een werkgroep in om de ‘toenemende invloed’ van rechters in de trias politica, de zogenaamde dikastocratie, te onderzoeken.
Evenwicht
De voorzitter van de Raad benadrukt dat hij er geen moeite mee heeft als een individuele politicus of politiek partij de rechter naar voren schuift als boeman. Waar hij zich wél aan stoort is het gebrek aan stevig politiek tegengeluid als de rechter stelselmatig verdacht wordt gemaakt. Naves: ‘Op een enkeling na zwijgt men en stemt zo toe. Sterker nog, de beschuldiging van de rechter wordt omarmd door een heuse parlementaire werkgroep die onderzoek doet naar de ‘rechtersstaat’. En dan komen we op het punt dat het evenwicht binnen de trias wankelt.’
Respect
Naves beaamt dat het gaat om uitspraken met grote impact op de samenleving waarbij het oordeel van de rechter onder een vergrootglas ligt. ‘Ondanks soms forse maatschappelijke en politieke druk houden rechters het hoofd koel en komen tot een onafhankelijk, professioneel oordeel. Dat zou respect moeten oogsten, geen verdachtmakingen. Het zou de politiek sieren in de spiegel te kijken na een onwelgevallige uitspraak van de rechter. Stop met het verschuilen achter ónze toga en neem verantwoordelijkheid voor wetgeving en besluitvorming die kennelijk tekortschiet. ’
